Ülkemizde vizenin veya vize muafiyetinin tanıdığı süreden ya da doksan günden fazla kalacak yabancıların ikamet izni alması zorunludur. Kanunda öngörüldüğü şekilde ikamet izni başvurularının yabancıların vatandaşı olduğu ya da yasal olarak bulunduğu ülkedeki konsolosluklardan alınması yakın bir zamanda mümkün olacak olup bu durum ayrıca duyurulacaktır. Bu aşama gerçekleşene kadar yabancıların ikamet izni başvuruları ikamet edilmek istenilen il valiliğince alınmaktadır.

Anılan Kanun ile ikamet izni başvurularında refakat uygulaması kaldırılmış olup her yabancının başvurusu ve izin belgesi ayrı olarak düzenlenmektedir. Ayrıca ikamet izni başvuruları yabancı tarafından bizzat yapılabileceği gibi yabancının yasal temsilcisi ya da avukatı aracılığıyla da yapılabilecektir. Fakat bu hususta idare gerekli görmesi halinde başvuru sırasında yabancının hazır bulunmasını da isteyebilir. 6735 sayılı Kanun ile 6458 sayılı Kanunun 21 inci maddesine ikamet izni başvurularının yetkili aracı kurum tarafından da yapılabileceği hükmü eklenmiştir. Yetkili aracı kurum Genel Müdürlük tarafından yetkilendirilen kurum veya kuruluşu ifade etmekte ve nitelikleri ile görev çerçevesi yönetmelikle belirlenmektedir.

6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararsı Koruma Kanununun 30 uncu maddesinde altı çeşit ikamet izni düzenlenmiş olup ilk, uzatma ve geçiş başvuruları için e-İkamet sistemi ( https://e-ikamet.goc.gov.tr/ ) üzerinden online başvuru alınmaktadır.

İlk ve geçiş başvuruları için yabancının e-İkamet sistemi üzerinden ikamet izni başvurusunda bulunması ve kendisine verilen randevu tarih ve saatinde bulunduğu ildeki İl Göç İdaresi Müdürlüğüne istenilen evraklarla başvurması ( https://e-ikamet.goc.gov.tr/Ikamet/IstenenBelgeler ) gerekmektedir. Ayrıca ilk ve geçiş başvurularında pasaportun aslı ibraz edilmelidir. Uzatma başvurularında tercüme edilmiş noter onaylı fotokopisi istenmektedir.

İkamet izni uzatma başvuruları, ikamet izin süresinin dolmasına altmış gün kalmasından itibaren ve her koşulda ikamet izni süresi dolmadan önce yapılmaktadır.

Uzatma başvurusu için yabancının e-İkamet sisteminden ikamet izni başvurusunda bulunması ve istenen belgeleri tamamlayarak ikamet edilen ilin İl Göç İdaresi Müdürlüğüne posta yoluyla 5 (beş) gün içerisinde göndermesi gerekmektedir.

Ayrıca uzatma başvurusu sırasında daha önce verilen bilgilerin kontrol edilerek hatasız bir şekilde girilmesine dikkat edilmelidir. Aksi takdirde e-İkamet sistemi uzatma başvurusu yapılmasına izin vermeyecek olup randevu sistemine yönlendirilecektir.

Anılan Kanun çerçevesinde çalışma izni ikamet izni yerine geçmektedir yani çalışma izni sahibi yabancı çalışma izni süresince ikamet izni almadan ülkemizde kalma hakkı elde etmektedir.

Geçerli sağlık sigortası, istenilen ikamet izni süresini kapsamalıdır. Aşağıda yer alan sağlık sigortalarından biri yeterli sayılmaktadır:

İkamet izni harcı 492 sayılı Harçlar Kanununda düzenlenmiş olup yabancılardan bu Kanun gereği harç alınmaktadır. İkamet izni süresi bittikten sonra uzatma başvurusu yapılmaması durumunda ikamet izni olmaksızın Türkiye'de geçirilen süreler için 492 sayılı Harçlar Kanunun 83 üncü maddesi gereği ikamet izni harcı bir kat fazlası ile tahsil edilmektedir.

Yabancı Türkiye’de kalacağı adres bilgilerini vermek zorunda olmakla birlikte yabancının Türkiye’de kalacağı adres, sabit bir adres veya konaklama tesisine ait adreslerden biri olabilir. Ancak, her halükarda yabancının adres bilgilerini doğru ve eksiksiz olarak beyan etmesi gerekmektedir. Ayrıca ikamet izni belgesinin adrese ulaştırılabilmesi için adres, telefon numarası veya e-posta bilgilerinin güncel olması gerekmektedir.

İkamet izni süresi içerisinde adres bilgilerinin değişmesi halinde, 20 (yirmi) iş günü içerisinde il göç idaresi müdürlüğüne ve il nüfus ve vatandaşlık işleri müdürlüğüne gerekli belgelerin ibraz edilmesi gerekmektedir.

-İkamet İzni Müracaat Belgesi ilk başvuru sahibi yabancının e-İkamet sistemi üzerinden başvurması ve verilen randevu tarih ve saatinde bulunduğu ildeki İl Göç İdaresi Müdürlüğüne giderek başvurusunu tamamlaması halinde düzenlenmektedir.

-İkamet İzni Müracaat Belgesi ikamet izni uzatma başvuru sahibi yabancının e-İkamet sistemi üzerinden başvurusunu tamamlaması halinde sistem tarafından verilmektedir.

Müdürlükçe onaylanmış "İkamet İzni Müracaat Belgesi" ve harç makbuzuyla birlikte yabancı 15 gün içerisinde giriş yapmak kaydıyla ülkemizden çıkış yapabilmektedir. Ancak 15 günden fazla yurt dışında kalınması halinde yabancıya ülkemize tekrar girişte vize hükümleri uygulanmaktadır.

Anılan Kanunun 21 inci maddesine göre ikamet izni başvuruları en geç doksan gün içinde sonuçlandırılmaktadır.

Ayrıca Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunun Uygulanmasına İlişkin Yönetmeliğinin 22 nci maddesine göre doksan günlük süre, bilgi ve belgelerin tam olarak yetkili makama teslim edildiği tarihten başlamaktadır. Sürenin uzaması halinde yabancıya bilgi verilmektedir.

Yabancılara ilişkin iş ve işlemlerde Göç İdaresi Genel Müdürlüğü üçüncü gerçek kişi ve/veya tüzel kişiler ile çalışmamaktadır. Belli bir ücret karşılığında iş yapan şahıs veya firmalar tarafından ikamet izni başvurularında kullanılmak üzere sahte belge üretildiği tespit edilmiştir. Bu kapsamda ikamet izni başvurularının bizzat yapılması ve üçüncü gerçek ve/veya tüzel kişilere itibar edilmemesi gerekmektedir.