Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanununda Geçici Koruma
Ulusal ve uluslararası tüm paydaşlarıyla birlikte, şeffaf ve katılımcı bir süreç izlenerek, “Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu” 04/04/2013 tarihinde TBMM Genel Kurulunda kabul edilmiş, ve 11/04/2013 tarihli ve 28615 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Yasanın genelinde insan hakları ile kamu düzeni ve güvenliği arasında bir denge gözetilmiş ve karşılıklı mekanizmaların geliştirilmesine imkân sağlanmıştır.
Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu, yabancılar, uluslararası koruma ve teşkilat yapısı olmak üzere 3 ana bölümden oluşmuştur:
- Yasal (düzenli) göç alanını oluşturan vize ve ikamet izinleri işlemlerinde, etkin ve sistematik bir yapı getirilerek, bürokratik işlemler ve kayıt dışılık olabildiğince azaltılacaktır.
- Uluslararası korumaya ilişkin hükümler, insan hakları standartlarına ve AB müktesebatına uygun olarak kanun düzeyinde belirlenmiştir. Söz konusu kanunla, ülkemizin uluslararası koruma alanındaki mevzuat ve uygulamaları, 1951 Cenevre Sözleşmesine uyumlu hale getirilmiş ve Sözleşmeye ülkemizin koyduğu coğrafi kısıtlama korunmuştur.
- Kitlesel akın durumlarında sağlanacak “geçici koruma”, ilk defa kanuni dayanak kazanmıştır.
- Kanun kapsamına giren yabancılara, toplumla hoşgörü içinde birlikte yaşamalarına yönelik, tamamen gönüllülük esasına dayalı “uyum” süreçleri belirlenecektir.
- Göç ve uluslararası koruma alanındaki iş ve işlemleri yürütmek üzere İçişleri Bakanlığına bağlı “Göç İdaresi Genel Müdürlüğü” kurulmuştur.
Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanununun yürürlüğe girmesinden önce “Türkiye’ye İltica Eden veya Başka Bir Ülkeye İltica Etmek Üzere Türkiye’den İkamet İzni Talep Eden Münferit Yabancılar ile Topluca Sığınma Amacıyla Sınırlarımıza Gelen Yabancılara ve Olabilecek Nüfus Hareketlerine Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik” (1994 Yönetmeliği) ve diğer idari düzenlemelerle yürütülen geçici koruma, Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’yla yasal dayanak kazanmıştır.
Geçici koruma, Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanununun 91 inci maddesinde şu şekilde yer almaktadır:
“(1) Ülkesinden ayrılmaya zorlanmış, ayrıldığı ülkeye geri dönemeyen, acil ve geçici koruma bulmak amacıyla kitlesel olarak sınırlarımıza gelen veya sınırlarımızı geçen yabancılara geçici koruma sağlanabilir.
(2) Bu kişilerin Türkiye’ye kabulü, Türkiye’de kalışı, hak ve yükümlülükleri, Türkiye’den çıkışlarında yapılacak işlemler, kitlesel hareketlere karşı alınacak tedbirlerle, ulusal ve uluslararası kurum ve kuruluşlar arasındaki işbirliği ve koordinasyon, merkez ve taşrada görev alacak kurum ve kuruluşların görev ve yetkilerinin belirlenmesi, Bakanlar Kurulu tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.”
Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanununun yürürlüğe girmesiyle;
Geçici koruma, Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanununun 91 inci maddesinde şu şekilde yer almaktadır:
“(1) Ülkesinden ayrılmaya zorlanmış, ayrıldığı ülkeye geri dönemeyen, acil ve geçici koruma bulmak amacıyla kitlesel olarak sınırlarımıza gelen veya sınırlarımızı geçen yabancılara geçici koruma sağlanabilir.
(2) Bu kişilerin Türkiye’ye kabulü, Türkiye’de kalışı, hak ve yükümlülükleri, Türkiye’den çıkışlarında yapılacak işlemler, kitlesel hareketlere karşı alınacak tedbirlerle, ulusal ve uluslararası kurum ve kuruluşlar arasındaki işbirliği ve koordinasyon, merkez ve taşrada görev alacak kurum ve kuruluşların görev ve yetkilerinin belirlenmesi, Bakanlar Kurulu tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.”
Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanununun yürürlüğe girmesiyle;
- Kitlesel akınla Türkiye’ye sığınanların girişleri, kabulleri, Türkiye’den gönüllü olarak ülkelerine geri dönüşleri,
- Kitlesel hareketlere karşı alınacak tedbirler,
- Ulusal ve uluslararası kurum ve kuruluşlarla işbirliği ile koordinasyon gibi
- Geçici korumaya ilişkin iş ve işlemler Bakanlar Kurulu tarafından çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenecektir.
Ayrıca Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanununun 105 inci maddesinde yer alan Göç Politikaları Kurulunun görevleri arasında “kitlesel akın durumunda uygulanacak yöntem ve tedbirleri belirlemek” yer almaktadır:
“(1) Göç Politikaları Kurulu, İçişleri Bakanının başkanlığında, Aile ve Sosyal Politikalar, Avrupa Birliği, Çalışma ve Sosyal Güvenlik, Dışişleri, İçişleri, Kültür ve Turizm, Maliye, Millî Eğitim, Sağlık ve Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme bakanlıkları müsteşarları ile Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanı ve Göç İdaresi Genel Müdüründen oluşur. Toplantı gündemine göre, konuyla ilgili bakanlık, ulusal veya uluslararası diğer kurum ve kuruluşlar ile sivil toplum kuruluşlarının temsilcileri toplantıya davet edilebilir.
(2) Kurul, Kurul Başkanının çağrısı üzerine her yıl en az bir kez toplanır. Gerekli görüldüğü hâllerde Kurul Başkanının çağrısıyla olağanüstü toplanabilir. Toplantı gündemi, üyelerin görüşü alınarak Başkan tarafından belirlenir. Kurulun sekretarya hizmetleri, Genel Müdürlük tarafından yerine getirilir.
(3) Kurulun görevleri şunlardır:
a) Türkiye’nin göç politika ve stratejilerini belirlemek, uygulanmasını takip etmek
b) Göç alanında strateji belgeleri ile program ve uygulama belgelerini hazırlamak
c) Kitlesel akın durumunda uygulanacak yöntem ve tedbirleri belirlemek
ç) İnsani mülahazalarla toplu hâlde Türkiye’ye kabul edilecek yabancılar ile bu yabancıların ülkeye giriş ve ülkede kalışlarıyla ilgili usul ve esasları belirlemek
d) Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının önerileri çerçevesinde, Türkiye’nin ihtiyaç duyduğu yabancı iş gücü ile Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının da görüşleri doğrultusunda tarım alanlarındaki mevsimlik işler için gelecek yabancılara ilişkin esasları belirlemek
e) Yabancılara verilecek uzun dönem ikamet iznine ilişkin şartları belirlemek
f) Göç alanında yabancı ülkeler ve uluslararası kuruluşlarla etkin iş birliği ve bu alandaki çalışmaların çerçevesini belirlemek
g) Göç alanında görev yapan kamu kurum ve kuruluşları arasında koordinasyonun sağlanmasına yönelik kararlar almak.”
şeklinde ifade edilmiştir.
“(1) Göç Politikaları Kurulu, İçişleri Bakanının başkanlığında, Aile ve Sosyal Politikalar, Avrupa Birliği, Çalışma ve Sosyal Güvenlik, Dışişleri, İçişleri, Kültür ve Turizm, Maliye, Millî Eğitim, Sağlık ve Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme bakanlıkları müsteşarları ile Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanı ve Göç İdaresi Genel Müdüründen oluşur. Toplantı gündemine göre, konuyla ilgili bakanlık, ulusal veya uluslararası diğer kurum ve kuruluşlar ile sivil toplum kuruluşlarının temsilcileri toplantıya davet edilebilir.
(2) Kurul, Kurul Başkanının çağrısı üzerine her yıl en az bir kez toplanır. Gerekli görüldüğü hâllerde Kurul Başkanının çağrısıyla olağanüstü toplanabilir. Toplantı gündemi, üyelerin görüşü alınarak Başkan tarafından belirlenir. Kurulun sekretarya hizmetleri, Genel Müdürlük tarafından yerine getirilir.
(3) Kurulun görevleri şunlardır:
a) Türkiye’nin göç politika ve stratejilerini belirlemek, uygulanmasını takip etmek
b) Göç alanında strateji belgeleri ile program ve uygulama belgelerini hazırlamak
c) Kitlesel akın durumunda uygulanacak yöntem ve tedbirleri belirlemek
ç) İnsani mülahazalarla toplu hâlde Türkiye’ye kabul edilecek yabancılar ile bu yabancıların ülkeye giriş ve ülkede kalışlarıyla ilgili usul ve esasları belirlemek
d) Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının önerileri çerçevesinde, Türkiye’nin ihtiyaç duyduğu yabancı iş gücü ile Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının da görüşleri doğrultusunda tarım alanlarındaki mevsimlik işler için gelecek yabancılara ilişkin esasları belirlemek
e) Yabancılara verilecek uzun dönem ikamet iznine ilişkin şartları belirlemek
f) Göç alanında yabancı ülkeler ve uluslararası kuruluşlarla etkin iş birliği ve bu alandaki çalışmaların çerçevesini belirlemek
g) Göç alanında görev yapan kamu kurum ve kuruluşları arasında koordinasyonun sağlanmasına yönelik kararlar almak.”
şeklinde ifade edilmiştir.
© 2019 Göç İdaresi Genel Müdürlüğü